Polskie normy budowlane cz. 2 – współczynnik przenikania ciepła i akustyka w domu

Technologia prefabrykowana i murowana, choć całkiem od siebie różne, podlegają tym samym przepisom – w obu przypadkach wiążące są normy budowlane, ustawy oraz rozporządzenia, takie jak Warunki Techniczne 2021. Wytyczne dotyczą wielu aspektów, dlatego zdecydowaliśmy się podzielić ten wątek na dwia osobne poradniki. W poprzedniej części wyjaśniliśmy kwestie związane z oświetleniem, poziomem nasłonecznienia oraz jakością powietrza w domach. Tym razem dowiesz się więcej o komforcie termicznym oraz akustycznym – dzięki temu Twój nowy dom sprosta wymaganiom nie tylko specjalistów, ale i Twoim.

Współczynnik przenikania ciepła według norm budowlanych i przepisów technicznych WT21

Budując dom tradycyjny czy prefabrykowany, jednym z aspektów, na który trzeba zwrócić uwagę, jest odpowiednie zaizolowanie bryły budynku wpływające nie tylko na standard energetyczny inwestycji, ale także komfort termiczny mieszkańców. W odpowiednio szczelnym budynku nie mamy do czynienia z chłodem bijącym od podłogi, zimnem od okien, przeciągami spowodowanymi złą wentylacją lub nieszczelną stolarką. Kluczem do sukcesu jest zastosowanie odpowiednich materiałów izolacyjnych o dobrych parametrach cieplnych, prawidłowa konstrukcja przegród budowlanych wykluczająca występowanie mostków termicznych oraz nieszczelności, a także poprawne wykonawstwo. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na współczynnik przenikania ciepła, który określa, ile energii przenika przez 1 m² danej przegrody (ścian, podłogi, stropu, dachu, a nawet drzwi czy okna) przy różnicy temperatury 1 kelwin po obu jej stronach.

Co mówią na ten temat polskie normy budowlane i przepisy techniczne, konkretnie Warunki Techniczne 2021? Od 31 grudnia 2020 roku współczynnik przenikania ciepła U_c(max) [W/(m²·K)] w zależności od przegrody budowlanej nie może przekraczać:

• ściany zewnętrzne – 0,2 W/(m²·K);
• ściany wewnętrzne – 1,0 W/(m²·K);
• podłogi na gruncie – 0,3 W/(m²·K);
• dachy, stropodachy i stropy pod nieogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami – 0,15 W/(m²·K);
• stropy nad pomieszczeniami nieogrzewanymi i zamkniętymi przestrzeniami podpodłogowymi – 0,25 W/(m²·K).

Wyżej podane dane liczbowe dotyczą wyłącznie pomieszczeń, w których panuje temperatura powyżej 16°C – wymagania są nieco inne w przypadku chociażby garażu czy piwnicy, które nie zaliczają się do powierzchni mieszkalnych, temperatura tam panująca będzie niższa, a w związku z tym wymagania stawiane dla tych przegród mogą być nieco mniej restrykcyjne.

Trzeba zaznaczyć, iż współczynnik przenikania ciepła Uc (U całkowite) powinien być policzony zgodnie z polskimi normami budowlanymi i musi uwzględniać niejednorodność przegrody i mostki punktowe.

Szczególną uwagę należy zwrócić na strukturę budynku prefabrykowanego, która składa się z elementów konstrukcyjnych (najczęściej słupów i belek o konstrukcji drewnianej lub stalowej) i wypełnienia w postaci izolacji termicznej. Elementy konstrukcyjne zawsze mają wyższy współczynnik przewodzenia ciepła „lambda” ʎ niż materiał izolacyjny (czyli przewodzą więcej ciepła) i w obliczeniach izolacyjności przegrody trzeba uwzględnić ten fakt. Odpowiednim zaprojektowaniem izolacji domu prefabrykowanego zajmie się uprawniony projektant, pamiętając o wszystkich powyższych wytycznych.

W przypadku domów prefabrykowanych naszych partnerów spełnienie tych warunków jest możliwe, dzięki precyzyjnym obliczeniom i użytym materiałom, na które składają się m.in. wysokiej jakości wełna mineralna, paroizolacja, wiatroizolacja, akcesoria uszczelniające oraz płyty gipsowo-kartonowe lub gipsowo-włóknowe o odpowiednich parametrach technicznych.

Właśnie dlatego, że budynki o konstrukcji szkieletowej są wykonane głównie z materiałów izolacyjnych i przy małym udziale elementów konstrukcyjnych, są one doskonale zaizolowane przy jednocześnie stosunkowo niewielkiej grubości. W przeciwieństwie do lekkiej konstrukcji prefabrykowanej, tradycyjny mur składa się z materiału o dobrych parametrach wytrzymałościowych, ale o mniej korzystnych parametrach izolacyjnych. Zaizolowanie bryły ma miejsce dopiero na budowie, co może skutkować błędami wykonawczym i nieszczelnościami.

W kontekście komfortu termicznego w WT21 nie mogło również zabraknąć informacji o dopuszczalnym zużyciu nieodnawialnej energii pierwotnej (EP) domu – czyli tej pochodzącej prosto z nośników energii (węgla, ropy, gazu), która jest niezbędna do ogrzania i chłodzenia budynku, działania wentylacji oraz podgrzewania wody użytkowej. W przypadku wszystkich domów jednorodzinnych ich maksymalne zapotrzebowanie na EP nie może przekraczać 70 kWh/m² w skali roku. Takie normy budowlane i wytyczne obowiązują od 2021 roku. Co istotne, każdy nowy budynek mieszkalny musi spełniać te warunki, a wybudowany zgodnie z WT21 zyskuje miano energooszczędnego. W takim domu nie tylko możemy cieszyć się niższymi rachunkami za ogrzewanie, ale też czuć się dobrze bez względu na porę roku i warunki atmosferyczne panujące na zewnątrz. Warto wiedzieć, iż w większości przypadków lekkie budynki prefabrykowane uzyskują wskaźnik EP na poziomie znacznie lepszym niż wymagają WT21.

Okna i drzwi w domu a współczynnik przenikania ciepła

W normach budowlanych okna i drzwi również są brane pod uwagę – nieodpowiedniej jakości stolarka okienno-drzwiowa oraz błędy konstrukcyjne powstałe podczas jej montażu, to jedne z częstszych przyczyn ucieczki ciepła na zewnątrz, a tym samym nieefektywnego ogrzewania budynku. Aby dom był energooszczędny, zgodnie z wytycznymi współczynnik przenikania ciepła U(max) [W/(m²·K)] musi wynosić maksymalnie:

• dla okien, drzwi balkonowych i powierzchni przezroczystych nieotwieralnych – 0,9 W/(m²·K);
• okien połaciowych i w ścian wewnętrznych – 1,1 W/(m²·K);
• drzwi w przegrodach zewnętrznych lub przegrodach między pomieszczeniami ogrzewanymi i nieogrzewanymi – 1,3 W/(m²·K).

Aby można było mówić o tzw. „ciepłych oknach”, czyli takich, które spełniają wyżej opisane warunki wynikające z WT21, należy przyjrzeć się też rodzajowi zastosowanej ramki dystansowej oraz parametrom technicznym zastosowanych pakietów szybowych, które musi charakteryzować jak najniższym współczynnik przenikania ciepła – dzisiejsze rozwiązania mogą pochwalić się U_g na poziomie 0,5-0,6 W/(m²·K). Najszybciej jest to możliwe do osiągnięcia dzięki zastosowaniu energooszczędnych szyb dwukomorowych z powłoką niskoemisyjną i ciepłą ramką dystansową.

Polskie normy budowlane i akty prawne a akustyka

Kolejnym aspektem ważnym dla każdego domownika jest komfort akustyczny. Pełna możliwość skupienia się na prowadzonych rozmowach czy wykonywanych właśnie czynnościach napełnia poczuciem spokoju i harmonią. Dzięki zastosowaniu do budowy przegród budowlanych systemów o wysokiej izolacyjności akustycznej, dźwięki z zewnątrz nie zakłócą już ciszy we wnętrzach. Izolacyjność akustyczna wskazuje różnicę pomiędzy hałasem otoczenia a jego poziomem w pomieszczeniu, przy zastosowaniu konkretnej przegrody.

Na komfort akustyczny w budynkach wpływają takie aspekty, jak:

• budowa przegród zewnętrznych i zastosowanie materiałów o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,
• standard stolarki otworowej z uwzględnieniem odpowiedniego pakietu szybowego,
• otoczenie (poziom hałasu),
• ustawienie budynku względem drogi,
• rodzaj systemu wentylacyjnego w budynku,
• pora dnia.

Niewielu użytkowników domów i mieszkań zdaje sobie sprawę z tego, jak trudnym zagadnieniem jest zaprojektowanie, a potem wykonanie budynku o wysokim komforcie akustycznym. Niestety, efekty błędów popełnionych w fazie projektowej i/lub wykonawczej są trudne do późniejszej naprawy, dlatego warto poświęcić czas na przestudiowanie potrzeb akustycznych przed budową domu i zweryfikować podejście dostawcy do tego zagadnienia jeszcze przed złożeniem zamówienia na dom naszych marzeń.

Nadmierny poziom hałasu w domu może nie tylko pogorszyć samopoczucie domowników. Poziom natężenia dźwięku, przy którym zaczynamy odczuwać dyskomfort, wynosi 55 dB, a długotrwałe narażenie na hałas o poziomie 75 dB wpływa niekorzystnie na nasze zdrowie. Zbyt głośne dźwięki negatywnie oddziałują na jakość snu, działanie układu hormonalnego, nerwowego czy układu krążenia. Dlatego w normach budowlanych nie zabrakło również wytycznych dotyczących izolacyjności akustycznej.

Często nie zdajemy sobie sprawy z faktu, że nawet mała nieszczelność, dosłownie wielkości dziurki od klucza, potrafi sprawić, iż izolacyjność od dźwięków powietrznych (rozmów sąsiadów, muzyki, szumu wentylacji itd.) w danym pomieszczeniu nie zostanie osiągnięta na pożądanym poziome. Z kolei zetknięcie się tylko w jednym miejscu materiałów konstrukcyjnych, spowoduje przenoszenie dźwięków uderzeniowych (tupania dzieci na wyższym piętrze, odgłosu spadających na podłogę przedmiotów) przez strop. Znalezienie miejsca usterki będzie bardzo żmudne, a czasem nawet niemożliwe.

W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych z 12.04.2002 znajduje się kilka polskich norm budowlanych powołanych w zakresie ochrony przed hałasem:

• PN-B-02151-3:1999 Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna obiektów budowlanych, zastąpiona obecnie normą PN-B-02151-3:2015-10 Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych – gdzie opisane są wytyczne dotyczące izolacyjności przegród zewnętrznych i wewnętrznych od dźwięków powietrznych i uderzeniowych;
• PN-87/B-02151/02 Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach – Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach, obecnie zastąpiona PN-B-02151-2:2018-01 Dopuszczalne wartości poziomu dźwięków w pomieszczeniach – pochodzących od urządzeń instalacji, takich jak wentylacja itp.;
• PN-EN 12354-1:2002 Określenie właściwości akustycznych budynków na podstawie właściwości elementów, zastąpiona PN-EN ISO 12354-1:2017-10;
• PN-88/B-02171 Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach, zastąpiona PN-B-02171:2017-06;
• PN-B-02151-4:2015-06 Wymagania dotyczące warunków pogłosowych i zrozumiałości mowy w pomieszczeniach oraz wytyczne prowadzenia badań – które dotyczą akustyki wnętrz.

W przypadku pomieszczeń mieszkalnych dopuszczalny poziom hałasu zgodnie z normą PN-B-02151-2:2018-01 wynosi 40 dB w dzień (6:00-22:00) i 30 dB w nocy (22:00-6:00).

Ze względu na kontrolowane warunki hali domy prefabrykowane są wykonywane z większą precyzją niż tradycyjne, stawiane na placu budowy – a przez to szczelniejsze, co przynosi korzyści zarówno pod kątem akustyki, jak i izolacyjności cieplnej. To bardzo istotna przewaga, ponieważ najmniejsze nieszczelności potrafią obniżyć parametry akustyczne. Gwarancja komfortu akustycznego to także zasługa odpowiednich materiałów konstrukcyjnych – połączenie wełny mineralnej i odpowiednio dobranych płyt gipsowo-kartonowych lub gipsowo-włóknowych sprawdza się tu na medal, podobnie jak w przypadku zapewniania komfortu termicznego. Produkty marek Isover (np. AKU-PŁYTA) i Rigips (np. Rigips Aku) skutecznie wyciszają pomieszczenia i jednocześnie chronią je przed utratą ciepła.

Warto także wybierać „ciche okna” z odpowiednimi pakietami szybowymi. Z pozoru niewielka różnica w parametrach szyb może wiele zmienić – zmniejszenie głośności dźwięków docierających z zewnątrz o 8-10 dB odbieramy jako zmniejszenie hałasu o połowę!

Tagi: