Jak wybrać i zbudować dom dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnością?
Chociaż w różnych instytucjach, takich jak ZUS, zgłoszonych jest 2,3 mln osób z orzeczeniem o niepełnosprawności [1], to w rzeczywistości liczba osób niepełnosprawnych w Polsce może wynosić nawet 4-7 mln [2]. Bez względu na stan zdrowotny każdy zasługuje na komfortową i bezpieczną codzienność. Dlatego już na etapie projektowym warto wiedzieć, jakie uwzględnić udogodnienia dla niepełnosprawnych w domu. Sprawdź, co zrobić, aby wszyscy domownicy mieli godne warunki do życia.
Projektowanie domu dla niepełnosprawnych na etapie koncepcyjnym
Dom jednorodzinny powinien być wygodny już od wejścia. Jaki jest zatem pierwszy krok architekta podczas projektowania nieruchomości? Zapewnienie łatwego dostępu do budynku! Kluczowy okazuje się podjazd, który umożliwia bezproblemowe wjeżdżanie wózkiem inwalidzkim przez drzwi wejściowe. Jego szerokość oraz poziom nachylenia muszą być indywidualnie dostosowane – chodzi przede wszystkim o wygodę użytkowania oraz wysokie poczucie bezpieczeństwa. Warto również uwzględnić w projekcie domu dla osób niepełnosprawnych zadaszenie podjazdu, które ochroni mieszkańców przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Lepiej zrezygnować ze schodów i wysokich progów, które mogą okazać się sporą przeszkodą dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim.
A co z wnętrzem domów dla niepełnosprawnych? Równomierny poziom podłogi w całym budynku ułatwi przemieszczanie się między pomieszczeniami. Lepiej wybierać materiały antypoślizgowe, które zapewnią większe bezpieczeństwo. Unikanie dywanów i małych wycieraczek jest również ważne, ponieważ mogą one utrudniać poruszanie się na wózku i zwiększać ryzyko potknięcia się. Jeśli jednak chcemy zastosować wykładziny, warto je przymocować do podłogi za pomocą taśmy dwustronnej – w ten sposób zawsze pozostaną na swoim miejscu.
Usunięcie schodów i progów to kolejny, ważny element w domu dla niepełnosprawnych. W praktyce oznacza to, że wszelkie przejścia między pomieszczeniami powinny być płaskie i bez przeszkód. Jeśli jednak różnice poziomów są nieuniknione, warto zastosować pochylnię o nachyleniu nie większym niż 6%, która umożliwi swobodne poruszanie się na wózku. Dzięki temu osoby niepełnosprawne mogą bez problemu przemieszczać się pomiędzy różnymi strefami mieszkalnymi, co zwiększa ich samodzielność.
Naturalną decyzją jest rezygnacja z budynków piętrowych, ponieważ warianty parterowe są wygodniejsze z perspektywy ograniczeń ruchowych. Umożliwiają również swobodne przemieszczenia się na taras – trzeba tylko pamiętać o montażu bezprogowych drzwi tarasowych. Można zdecydować się na projekt o kilku kondygnacjach, lecz trzeba się liczyć z montażem specjalistycznej windy, a to już większa inwestycja. Na naszym blogu znajdziesz więcej informacji o różnicach między domem parterowym a piętrowym.
Projektowanie domu z myślą o ludziach niepełnosprawnych już na etapie koncepcyjnym pozwala na uwzględnienie wszystkich niezbędnych modyfikacji. W ten sposób wszyscy domownicy mają równe szanse na komfortowe życie.
Udogodnienia dla niepełnosprawnych w domu – czas na wnętrze
Wszystkim domownikom ma się mieszkać tak samo dobrze, dlatego trzeba zadbać o funkcjonalność przestrzeni wspólnej. W jaki sposób?
- Drzwi powinny mieć minimum 90-100 cm szerokości. Warto rozważyć całkowite usunięcie ich w niektórych pomieszczeniach – to dodatkowo zwiększy komfort i swobodę ruchu.
- Minimalne przestrzenie manewrowe muszą być zachowane w każdym pokoju, a promień 1,5 metra pozwala na łatwe sterowanie wózkiem inwalidzkim. Jest to szczególnie istotne w wąskich przestrzeniach, takich jak przedsionek, hall, łazienka czy korytarz.
Brak przeszkód w ciągach komunikacyjnych znacznie ułatwia codzienne funkcjonowanie. Każde pomieszczenie w domu dla osób niepełnosprawnych wymaga indywidualnego podejścia, aby spełniało specyficzne potrzeby użytkownika.
Łazienka
Toaleta dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych powinna być przestronna i funkcjonalna. Podłoga musi być antypoślizgowa. Szerokie otwory drzwiowe (minimum 90 cm) ułatwiają wjazd wózkiem.
Udogodnienia w dla niepełnosprawnych w domu:
- Zamiast wanny, lepiej zastosować prysznic bez progów – dzięki temu da się swobodnie wjechać wózkiem. Dno kabiny musi być wyłożone warstwą antypoślizgową, a przy ścianie można zamontować składane krzesło kąpielowe.
- Sedes i umywalka najlepiej, aby były podwieszone. Zlew powinien znajdować się na wysokości 70-80 cm, a toaleta 38-51 cm. Ważne jest również, aby przyciski do spłuczki były łatwo dostępne, najlepiej umieszczone na wysokości 120 cm od posadzki.
W kąpielowej części domu dla niepełnosprawnych warto zainstalować praktyczne poręcze i uchwyty zapewniające dodatkowe wsparcie – przydadzą się przy sedesie, umywalce oraz wewnątrz kabiny prysznicowej.
Kuchnia
Kuchnię trzeba zaprojektować tak, aby umożliwiała łatwe poruszanie się i wygodne korzystanie ze wszystkich urządzeń. Lepiej, aby centralna część pozostała pusta – to spore ułatwienie dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim. Dużą przestrzeń zapewnia między innymi połączenie kuchni z salonem.
Jak wygląda kuchnia w domach dla niepełnosprawnych:
- Szafki kuchenne powinny być umiejscowione na wysokości 70-80 cm od podłogi i mieć łatwo dostępne uchwyty. Dla bezpieczeństwa i wygody lepiej zrezygnować z wariantów wiszących.
- Odstęp między blatem a początkiem szafki podwieszanej nie powinien być większy niż 45 cm. Minimalne wymiary blatu roboczego to 80 cm szerokości i 55-60 cm głębokości.
- Wnęki pod umywalką i blatem umożliwią swobodne ulokowanie wózka i wykonywanie codziennych czynności, takich jak przygotowywanie posiłków czy zmywanie naczyń.
A co ze sprzętami kuchennymi w domu dla osób niepełnosprawnych? Tutaj nie ma zbyt wiele wytycznych. Przeważnie mówi się, że ze względów bezpieczeństwa i wygody użytkowania lepsza będzie płyta indukcyjna niż tradycyjna kuchenka, ponieważ palniki są ustawione w jednym rzędzie.
Oświetlenie i dostępność
Pełnosprawne osoby przeważnie nie zwracają uwagi na to, na jakiej wysokości umieszczone są włączniki światła i gniazdka elektryczne. W przypadku ludzi niepełnosprawnych takie niuanse mają duże znaczenie, szczególnie gdy np. po zmroku nie ma jeszcze pozostałych domowników. Wygodne okazują się rozwiązania typowe dla inteligentnego domu. Sterowanie oświetleniem za pomocą pilota lub aplikacji w smartfonie pozwala na łatwe dostosowanie poziomu jasności bez konieczności wstawania. Warto również instalować czujki ruchu – przydają się w korytarzach oraz innych pomieszczeniach, gdzie automatyczne włączanie światła może zwiększyć bezpieczeństwo i komfort
Jeśli nowoczesne rozwiązania w domu dla niepełnosprawnych nie wchodzą w grę, w takim razie trzeba pamiętać, aby włączniki światła i gniazdka elektryczne znajdowały się na wysokości około 1 m od podłogi, aby były łatwo dostępne dla osoby na wózku.
Wyposażenie domu dla osób niepełnosprawnych
Meble w budynku dostosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych powinny być przemyślane pod kątem łatwego dostępu i wygody. Najważniejsze, aby były one na tyle niskie, aby osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim mogła bez problemu sięgać po potrzebne przedmioty.
Należy unikać mebli o ostrych krawędziach, które mogą stanowić zagrożenie podczas poruszania się. Tam, gdzie jest to możliwe, warto zastosować zaślepki na narożnikach, które minimalizują ryzyko urazów. Wszystkie meble muszą być stabilne i solidne, aby zapewnić bezpieczeństwo użytkowania. W domach dla niepełnosprawnych funkcjonuje zasada minimalizmu – dzięki temu pozostaje więcej przestrzeni do swobodnego poruszania się. Wszystkie elementy wystroju wnętrz powinny być ustawione tak, aby nie blokowały przejść.
Wyposażenie takiej nieruchomości musi być dostosowane przede wszystkim do stopnia niepełnosprawności. W zależności od stanu zdrowia domownika lub domowników niezbędne może okazać się specjalne łóżko albo osobny pokój do rehabilitacji. W przypadku ludzi, którzy mają problemy z pamięcią, warto zastosować tabliczki na drzwiach czy opisywać produkty spożywcze w kuchni.
Lepsze mieszkanie czy dom dla niepełnosprawnych?
Stare budownictwo często nie jest dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Brak wind lub windy, które nie docierają do parteru, stanowią poważną przeszkodę. A często nawet na tzw., piętrze zero trzeba pokonać kilka stopni, aby dostać się do mieszkania. Starsze budynki często mają drzwi i korytarze, które są zbyt wąskie, aby mógł się w nich swobodnie przemieszczać ktoś na wózku inwalidzkim.
Natomiast w nowoczesnym budynku parterowym nie ma barier architektonicznych w postaci schodów czy progów. Domy dla niepełnosprawnych są zazwyczaj bardziej przestronne niż mieszkania, co pozwala na łatwiejsze manewrowanie wózkiem. Własna nieruchomość daje większą swobodę w adaptacji przestrzeni do indywidualnych potrzeb – od razu można zaplanować montaż szerokich drzwi czy gniazdek elektrycznych na odpowiedniej wysokości.
W ostatecznym rozrachunku wybór idealnego miejsca zamieszkania powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb i stylu życia osoby niepełnosprawnej – wszystko z myślą o komforcie, bezpieczeństwie, a przede wszystkim poczuciu niezależności.
Sprawdź: dom czy mieszkanie.
Źródła:
[1] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/osoby-niepelnosprawne-w-2022-roku,26,5.html
[2] https://www.gov.pl/web/popcwsparcie/ile-jest-osob-z-niepelnosprawnosciami-w-polsce
